Door de heemtuin loopt de Nunbeek. Deze beek is van levensbelang voor veel soorten vegetatie in de heemtuin.
Regenwater dat op de Noorderheide en Elspeterheide wordt opgevangen stoomt naar het laagste punt, ongeveer ter hoogte van het perceel aan de Elspeterbosweg 120 in Vierhouten. Daar ligt dus de oorsprong van de Nunbeek.
Dat hier water stroomt, komt omdat onder het bovenstroomse gedeelte een kleilaag ligt, vrij dicht onder de oppervlakte, gevormd in de IJstijd. Benedenstrooms is er geen kleilaag meer en zakt het water weer het zand in.
Vervolgens loopt de beek tussen de campings de Bunders en Beenshill richting camping de Paasheuvel. Langs de monumentale boerderij de Eikenhoeve naar de heemtuin. De beek kronkelt door de tuin waar een grote en kleine vijver als buffer zorgen dat de heemtuin in droge perioden van water wordt voorzien. In de jaren 30 van de vorige eeuw zijn, onder leiding van Henk van Laar en Gerard Bleeker, deze vijvers aangelegd.
De beek vervolgt zijn weg via de vijvers langs het Openluchttheater, de Paasheuvel het kenmerkende pand op de camping de Paasheuvel, in de richting van hotel de Mallejan. De beek loopt dan nog een stukje langs de Nunspeterweg waar hij ter hoogte van de Ossenkolkweg afbuigt richting het Provinciebosch. Daar zakt het water in een diepe stuifgeul in de grond en droogt de beek op. Daar ligt dus het einde van de Nunbeek.
Zie voor het verloop van de beek onderstaande topografische kaart. De loop is geel gemarkeerd.
De lengte van de Nunbeek is ongeveer 3,2 kilometer. Het totale hoogteverschil van de oorsprong naar het einde van de beek, van 37,5 meter naar 17,5 meter boven NAP, is ongeveer 20 meter. De beek is volledig gegraven en heeft tot doel de waterafvoer van het dorp Vierhouten te verzorgen.
De beek wordt dus het meest gevoed door regenwater. In nattere periodes komt in de heemtuin ook wel kwel uit de bodem.
In de beek zijn een paar stuwen aangebracht om het water vast te houden. In de extreem droge zomers van 2018 en 2019 was het waterpijl op een gegeven moment zo laag dat je het eiland in de grote vijver via een loopplank eenvoudig kon betreden. De kleine vijver was gereduceerd tot een plasje water. En beide vijvers stonden lange tijd niet meer met elkaar in verbinding.
In oktober begon het flink te regenen. En binnen een week liepen de beek en de vijvers weer vol en stroomde voor het eerst sinds maanden het water weer over het stuwtje.
Deze droogte heeft helaas consequenties voor de vegetatie van de heemtuin. De twee zeer droge jaren achter elkaar hebben vooral de beuken geen goed gedaan. Daarnaast neemt het aantal bijzondere planten af. Paarbladig Goudveil, groot Heksenkruid, grote Pimpernel, klein Vogelpootje, de Zonnedauw, de Waternavel en anderen zijn dit jaar niet meer terug gekomen.
De Nunbeek (de naam is ooit bedacht op ‘De Paasheuvel’) is te beschouwen als een mini-Hierdense Beek. In de ondergrond van Vierhouten komt dezelfde waterdichte kleilaag voor als in het dal van Uddel-Elspeet.
Het beekje is mogelijk alleen voor afwatering gegraven. Geopperd is dat het mogelijk ook voor bevloeiing gebruikt is. De capaciteit is gering: de Nunbeek staat vaak droog, maar kan in het uitloopgebied een flink stuk bos en hei onder water zetten. Langs de Nunbeek, vooral langs de benedenloop, komt de roze winterpostelein veel voor. Dit plantje met helderroze bloemen hoort thuis in Noord-Amerika en Azië. De verspreiding in Vierhouten is te danken aan ontsnapte exemplaren uit heemtuin ‘De Heimanshof’.
Het IVN Noordwest-Veluwe heeft een wandeling uitgezet langs deze beek.
U kunt de route Wandelen langs de Nunbeek hier downloaden.